(Bron: Energieke vrouwen Academie)
Langdurig klachten behouden wordt ook wel Long Covid genoemd. Overigens is het geen nieuw fenomeen: langdurig klachten houden na een infectie met een virus of bacterie komt heel erg veel voor. Gebrek aan energie heeft vaak te maken met niet goed functionerende mitochondriën; de energiecentrales in je cellen. Onderzoek naar Long Covid wijst dan ook in deze richting.
Long Covid; gebrek aan energie na een coronabesmetting
Langdurige klachten na een infectie met een virus of bacterie staan al jaren bekend als Postviraal Syndroom of Postinfectieus syndroom; het is geen nieuw fenomeen.
Langdurige vermoeidheid ook al was je niet heel ziek
Het is logisch dat je je doodmoe kunt voelen als je immuunsysteem druk bezig is om een virus uit je lichaam te krijgen. Alle energie in je lichaam is nodig om het virus te bestrijden en je weer beter te maken. Daarom heb je vaak geen honger als je ziek bent: spijsverteren kost je lichaam namelijk heel veel energie.
Maar als deze vermoeidheid langer aanhoudt dan gebruikelijk is er mogelijk iets anders aan de hand. Met langer dan gebruikelijk wordt doorgaans langer dan 4 weken bedoeld. (1) Is iemand ernstig ziek geweest van een infectie, dan kan dit het weefsel van verschillende organen hebben beschadigd waaronder longen, hart en bloedvaten, nieren of hersenen. Het is logisch dat herstel dan veel tijd, soms jaren, vergt. Opvallend is echter dat Long Covid niet alleen voorkomt bij mensen die ernstig ziek zijn geweest van het virus, maar ook bij mensen die slechts milde klachten hadden.
Ook mensen met milde klachten tijdens de besmetting kunnen Long Covid ontwikkelen
De lijst van Long Covid klachten is divers. (2) Aanhoudende vermoeidheid is de meest voorkomende klacht. Snel moe zijn en weinig conditie hebben, met andere woorden: gebrek aan energie. Ook hoofdpijn, hoesten, kortademigheid, gewrichtsklachten, spierpijnen en verlies van reuk en smaak komen voor. Maar ook concentratieproblemen, vergeetachtigheid, depressieve klachten en een kort lontje worden regelmatig genoemd.
Wetenschappers zijn nog druk bezig te achterhalen wat de oorzaak is, maar het lijkt erop dat de ontstekingsreactie veroorzaakt door de infectie als het ware in het lichaam achterblijft en actief blijft. Met andere woorden; het immuunsysteem blijft actief. Opvallend is ook dat een oorspronkelijke infectie kan leiden tot ontstekingen in andere organen en gewrichten dan de plek van de eerste infectie; dit wordt reactieve artritis genoemd. De oorspronkelijke ontsteking lokt een volgende uit. Hier zijn vele voorbeelden van. (3)
Covid-19 zorgt voor een hogere ontstekingsgraad
Behalve dat een infectie zorgt voor een hogere ontstekingsgraad in het lichaam heeft het ook een desastreus effect op je mitochondriën: de energiefabriekjes in al je lichaamscellen.
Corona zorgt, zoals iedere infectie, voor een hogere ontstekingsgraad in je lichaam. Dit voelen we als we ziek zijn; het is ons immuunsysteem dat keihard werkt om het virus of een bacterie uit ons lijf te krijgen. Zo is koorts een ontstekingsreactie van het lichaam om virussen te doden; ze kunnen namelijk niet tegen deze hoge temperatuur.
Zo’n ontsteking moet echter ook op tijd weer stoppen zoals een brandweer moet stoppen met blussen als het vuur gedoofd is. Als de ontsteking niet op tijd stopt kan er extra schade ontstaan aan weefsels en organen in plaats van dat er herstel plaatsvindt. Vergelijk het met de brandweer die nog zes weken water blijft spuiten op je huis na een klein binnenbrandje. In plaats van dat je kunt gaan dweilen en opruimen wordt de schade aan je huis alleen maar groter en groter.
Daarbij: Covid-19 sloopt je mitochondriën
Je mitochondriën zijn organellen in al je cellen die zorgen voor de productie van levensenergie, ATP genoemd. Zoals we hebben gezien zijn veel langdurige klachten te herleiden tot gebrek aan energie in het lichaam. Problemen met concentreren, vergeetachtigheid, depressiviteit maar ook een kort lontje kunnen we zien als gebrek aan energie in de hersenen.
Je hersenen gebruiken 20% van de dagelijkse energieproductie van je mitochondriën. Geen wonder dat ze niet goed werken als er te weinig energie wordt geproduceerd.
Virussen dringen lichaamscellen binnen om zich van daaruit te vermenigvuldigen. Uit steeds meer onderzoek (5) blijkt dat een infectie met Covid-19 ervoor zorgt dat de mitochondriën hun werk niet meer goed kunnen doen. Ze worden als het ware door het virus gesloopt. Gebrek aan energie is dus een logisch gevolg.
Het lijkt erop dat mensen met langdurige klachten in twee nare vicieuze cirkels zitten:
1. Door de infectie met het virus is hun immuunsysteem geactiveerd en heeft gezorgd voor een ontstekingsreactie (de brandweer komt opdagen en begint met blussen). Helaas is de ontstekingsreactie niet op tijd gestopt en gaat sluimerend verder (de brandweer blijft nog weken blussen). Het gaat hier om chronische, verborgen ontstekingen die je vaak zelf niet opmerkt behalve aan het feit dat je veel te moe bent en blijft.
2. Door de chronische ontstekingen in de cellen worden mitochondriën aangetast, waardoor ze te weinig energie kunnen produceren. Slecht functionerende mitochondriën produceren vrije radicalen die op hun beurt ook weer kunnen zorgen voor nieuwe ontstekingen.
Begrijp je de cirkel waar zo iemand in ronddraait, of waar je misschien zelf in zit? Hoe doorbreek je deze vicieuze cirkels? We gaan deze uitdaging aanvliegen van twee kanten, die elkaar versterken:
Verminder ontstekingen en vertroetel je mitochondriën
We gaan er enerzijds voor zorgen dat ontstekingen in het lichaam minder kans krijgen en anderzijds dat mitochondriën weer volop energie gaan produceren. Gelukkig zijn voor beide kanten dezelfde acties nodig!
Laten we eerst kijken hoe we dit met voeding kunnen doen en daarna wat je nog meer zou kunnen doen. Onderstaande opsomming is niet compleet, maar je kunt er wel direct mee aan de slag. Pik eruit wat je het meest aanspreekt en begin daarmee. Hoe meer je aanpakt, hoe meer resultaat je natuurlijk mag verwachten.
1. Stap over van glucoseverbranding naar vetverbranding
Je mitochondriën kunnen van een vetmolecuul twee keer zoveel energie (ATP) maken als van een glucosemolecuul. Bovendien is het een veel ‘schonere’ bron van energie en zorgt het voor minder ontstekingen in het lichaam.
Het gaat er dus om dat je glucosemoleculen in je voeding veelal vervangt door vetzuurmoleculen. Heel concreet; schrap zoveel mogelijk zoetigheid en bewerkte koolhydraten, waaronder alle broodproducten (sorry!) en vervang ze door heel veel groenten, een beetje fruit, allerlei gezonde vetten en (plantaardige) eiwitten.
Het allerbelangrijkste: zorg dat je lichaam de overstap gaat maken van glucoseverbranding naar vetverbranding
Hier valt heel veel meer over te zeggen. Wil je hier meer over weten; https://energiekevrouwenacademie.nl/keto-dieet-niet-goed-voor-vrouwen/
Wil je weten hoe je dit in de praktijk doet? Ik help je er graag bij.
2. Vermijd bewerkte voeding met E-nummers en chemische stoffen
Als er iets is waar je mitochondriën niet tegen kunnen en waar je lichaam op reageert met ontstekingen, dan zijn het wel chemische E-nummers en resten van bestrijdingsmiddelen in voeding. Denk aan synthetische conserveringsmiddelen en geur-, kleur- en smaakstoffen, maar ook de binnenkant van blik of ander verpakkingsmateriaal kan chemische stoffen bevatten. Deze betekenen een rechtstreekse aanslag op je mitochondriën. Vermijd ze zoveel mogelijk. Zelf koken met zoveel mogelijk verse, liefst biologische, producten dus!
Mitochondriën kunnen erg slecht tegen chemische stoffen
3. Gebruik chlorella maar bouw het langzaam op
Waar mitochondriën vooral gevoelig voor zijn, zijn zware metalen. Vooral bruine rijst en granen kunnen besmet zijn met respectievelijk arseen en cadmium. Eet ook daarom niet te veel rijst en granen.
Kwik is een van de meest toxische zware metalen. We kunnen dit binnenkrijgen via amalgaamvullingen. Laat deze professioneel verwijderen als je langdurige (vermoeidheids)klachten hebt. Je kunt eenvoudig zelf testen of er in jouw lichaam sprake is van een zware-metalenbelasting.
Het algje chlorella helpt om zware metalen uit het lichaam te verwijderen. Bouw het gebruik hiervan langzaam op; het kan al snel tot ontgiftingsverschijnselen leiden zoals hoofdpijn of een slechte adem.
Laat eens testen of jouw lichaam worstelt met een zware-metalenbelasting. Dit kan een belangrijke oorzaak zijn van extreme vermoeidheid.
4. Laat het ontstekingsniveau in je lichaam eens meten
Ook al ‘voel’ je geen ontstekingen, het kan toch zijn dat het niveau van ontstekingen in je lichaam te hoog is. Vergis je niet: flink sporten kan ook zorgen voor verborgen ontstekingen in je lichaam. Was jij altijd sportief maar ben je nu ‘gevloerd’ door Covid-19? Dan is het zeker interessant dit eens te onderzoeken.
5. Drink volop gefilterd water
Topsporters weten dat zelfs een geringe mate van uitdroging al een groot negatief effect heeft op hun prestaties. Niet alleen fysiek maar ook mentaal. De meeste mensen drinken echt te weinig water. Vervang zwarte thee, frisdrank, energiedrank, kant-en-klare sapjes, zuiveldrankjes, alcohol en (te veel) koffie eens een tijdje door water of kruidenthee. Je zult na een dag al een aanzienlijk verschil kunnen voelen.
Filter je drinkwater met een systeem dat ook medicijnresten eruit filtert.
In Nederland zijn resten van vijf geneesmiddelen (waaronder drie antibiotica) in het drinkwater aangetroffen die de veiligheidsnormen overschreden. Mitochondriën kunnen erg slecht tegen bepaalde medicijnen, met name antibiotica. .
6. Gebruik supplementen en zie ze als voeding
Mitochondriën hebben heel veel vitaminen en mineralen nodig om goed te kunnen functioneren. Mijn stokpaardje: hoe gezond je ook eet, het is onmogelijk om daarmee voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Gebruik daarom standaard een basissuppletie van een goede multi, magnesium, vitamine C, vitamine D3 (in combinatie met K2) en omega 3.
Vitamine D3 en omega 3 zijn beide ontstekingsremmers. Ze staan erom bekend dat je ze nodig hebt om een te zware ontstekingsreactie van je immuunsysteem in toom te houden. Met andere woorden: zij draaien op tijd de kraan van de brandweer dicht! We krijgen ze echt te weinig binnen met onze voeding. Ook deze niveaus zijn met een simpele thuistest zelf te meten.
Vitamine D3 en Omega 3 zijn krachtige ontstekingsremmers die ervoor zorgen dat het immuunsysteem op tijd stopt met overactief zijn. We krijgen ze met onze voeding te weinig binnen.
7. Eet maximaal drie keer per dag en ontdek intermitterend vasten
De hele dag door kleine beetjes eten is een belangrijke oorzaak van verborgen ontstekingen in het lichaam. Alle voedsel, hoe gezond ook, is namelijk lichaamsvreemd en roept een ontstekingsreactie op. Beperk daarom bij voorkeur je eetmomenten tot maximaal 3 keer per dag.
Onderzoek ook eens wat intermitterend vasten voor je kan betekenen. Dit betekent eten binnen een bepaalde tijdsperiode en daarbuiten niet eten. Intermitterend vasten zorgt voor vermindering van ontstekingen en oxidatieve stress.
Intermitterend vasten wordt door Dr. Sarah Myhill geadviseerd voor mensen met het chronisch vermoeidheidssyndroom en ME. De reden is om het lichaam grotendeels de energie te laten halen uit vetverbranding.
8. Daglicht en infraroodlicht
Daglicht is de meest onderschatte vorm van voeding. We hebben er iedere dag een flink portie van nodig. Probeer iedere dag minimaal een half uur buiten de wandelen of fietsen. De zon hoeft niet te schijnen, het gaat om het daglicht.
Lukt dit je echt niet in de wintermaanden, denk dan eens aan de aanschaf van een daglichtlamp. Ook infraroodlicht zorgt voor krachtige mitochondriën. Bezoek dus regelmatig een sauna of schaf een infrarood-deken aan.
Infraroodlicht is ook een hele goede manier om te ontgiften van zware metalen.
9. Blijf bewegen en als het kan sporten
Als je heel erg moe bent dan is sporten niet goed voor je; het zal je nog meer uitputten. Maar blijf wel in beweging, het liefst buiten. Voel goed wat je lichaam aan kan en ga niet over je grenzen heen maar zoek die grenzen wel op.
Spiercellen zitten vol met mitochondriën, waarvan niet alleen je spieren profiteren, maar ook de rest van je lichaam. Zodra je voelt dat je er weer aan toe bent: zorg dat je spieren weer gaat gebruiken en af en toe buiten adem raakt. Naarmate we ouder worden raken we spieren kwijt. Blijf in beweging en ga vooral sporten om meer en krachtige mitochondriën te krijgen en zwakke mitochondriën af te voeren.
‘s Morgens nuchter bewegen (zonder ontbijt dus) activeert het enzym AMP-kinase; dit is het enzym dat in staat is het aantal mitochondriën in je lichaam te vergroten.
10. Hart-breincoherentie: oefenen in je goed voelen
Echte ontspanning is in onze huidige samenleving minstens zo belangrijk als bewegen en sporten. We krijgen bijna allemaal te veel stress op ons bordje. Televisie kijken of een boek lezen is nog geen echte ontspanning; je brein is dan nog steeds bezig.
Mediteren en diep slapen zijn goede manieren om je te ontspannen. Een derde manier is om je hartritme regelmatig te meten en jezelf te oefenen in hart-breincoherentie. Je hart en je brein zijn nauw met elkaar verbonden. Als je hartritme coherent is heeft dit een positief effect op alle cellen van je lichaam inclusief je mitochondriën.