Vaak ervaren vrouwen die de overgang en menopauze in gaan, klachten zoals vergeetachtigheid, concentratieproblemen, verwardheid en een gevoel van ‘watten in het hoofd’. Deze symptomen worden vaak omschreven als hersenmist (brain fog) en zijn veelvoorkomend tijdens deze levensfase. Desondanks is het voor veel vrouwen een relatief onbekend symptoom, en daarom wil ik het graag toelichten. (bron: SHE clinics)
Wat is brain fog precies?
Maak je je zorgen wanneer je tijdens de menopauze last hebt van vergeetachtigheid, moeite hebt met helder denken en concentratieproblemen ervaart? Het kan doen denken aan dementie of Alzheimer, wat veel vrouwen ongerust maakt. Gelukkig is dit in de meeste gevallen een gevolg van ‘Brain Fog’, een typisch symptoom van de menopauze of pre-menopauze. Hoewel het vervelend is en frustratie kan veroorzaken, is het meestal van voorbijgaande aard, en er zijn vaak zelfhulpmaatregelen beschikbaar om de symptomen te verminderen of op te lossen. Zowel preventief als reactief. Hierover kun je hieronder meer lezen.
Kenmerken van brain fog:
Het begrip ‘brain fog’ betekent letterlijk vertaald hersenmist. Zoals de term al aangeeft, lijkt het alsof er een dikke mist in je hoofd hangt die helder denken bemoeilijkt. Het uit zich in vergeetachtigheid, moeite met het vinden van woorden, concentratieproblemen tijdens werk, lezen of andere taken, en het kan zelfs leiden tot desoriëntatie. Deze symptomen van brain fog kunnen leiden tot frustratie, stress en een verminderd zelfbeeld, waardoor het dagelijks leven aanzienlijk wordt bemoeilijkt.
De oorzaken van brain fog bij vrouwen
De oorzaken kunnen divers zijn en verband houden met verschillende aandoeningen, waaronder chronisch vermoeidheidssyndroom, hormonale schommelingen, een trage schildklier, de ziekte van Korsakov, chronische zenuwpijn, of het gebruik van bepaalde medicijnen. Desondanks is brain fog meestal geen op zichzelf staande aandoening, maar eerder een symptoom van een onderliggend probleem, met leefstijl als een belangrijke factor.
Levensstijlfactoren spelen een cruciale rol bij het ontstaan van brain fog. Het kan zich voordoen bij slechte slaapgewoonten, ongezonde voeding, gebrek aan lichaamsbeweging en overmatige stress. Vrouwen hebben een verhoogd risico op brain fog, vooral tijdens de overgangsfase of in de beginfase van dementie. Bovendien vergroten factoren zoals hoge bloeddruk, allergieën of auto-immuunziekten ook het risico op het ervaren van brain fog.
Vrouwen die zich in de periode vóór of tijdens de menopauze bevinden, beschrijven vaak een vergelijkbaar gevoel van mentale verwardheid. Gezien de symptomen lijken op die van dementie en Alzheimer, ervaren vrouwen vaak angst en onzekerheid. Het is echter geruststellend om te weten dat brain fog een reëel fenomeen is en dat vrouwen niet alleen staan in dit probleem. Het is een typisch verschijnsel tijdens de overgang en gelukkig van voorbijgaande aard.
Uit de onderzoeksresultaten kwam naar voren dat veel vrouwen die last hadden van Brain Fog ook melding maakten van problemen met slapen en een algemene slechte geestesgesteldheid. Het is begrijpelijk dat een mentale fitheid moeilijk te handhaven is wanneer de slaapkwaliteit slecht is of wanneer iemand zich neerslachtig, gestrest en/of angstig voelt.
Hoewel er nog geen direct wetenschappelijk bewijs is voor een verband tussen geheugenproblemen en hormonenschommelingen in het bloed, wordt dit wel vermoed. Verder onderzoek is nodig om deze relatie nauwkeuriger te begrijpen en te bevestigen.
De rol van hormonen en hormoonschommelingen bij brain fog in of vóór de menopauze
Onderzoek suggereert dat brain fog mogelijk gerelateerd is aan hormonale schommelingen, vooral aan veranderingen in het oestrogeenniveau in de hippocampus, het deel van de hersenen dat onder andere verantwoordelijk is voor het geheugen. Het meten van oestrogenenschommelingen in de hersenen blijkt echter bijna onmogelijk te zijn. Deze schommelingen zouden zeer kleine verschuivingen in hersenfuncties veroorzaken, wat resulteert in verminderd vermogen om te concentreren en denkvermogen dat lijkt te worden belemmerd door een soort dichte mist.
Stress is ook een factor die een rol speelt bij het ontstaan van brain fog, omdat stress aanzienlijke invloed heeft op het hormoonniveau. Stress leidt tot een verhoogde productie van cortisol, een hormoon dat de hersencellen stimuleert. Echter, langdurige stress kan overmatige prikkelingen veroorzaken, wat resulteert in het afsterven van cellen. Dit kan een negatieve invloed hebben op de cognitieve functies in de hersenen. Vrouwen in de periode vlak voor of tijdens de menopauze ervaren vaak extra stress als gevolg van de vele lichamelijke veranderingen. Wanneer vrouwen merken dat hun cognitieve functies achteruitgaan, ontstaat er bezorgdheid, wat weer leidt tot meer stress. De wetenschappelijke bevestiging dat brain fog een echt fenomeen is en van voorbijgaande aard, kan vrouwen in de menopauze geruststellen en een deel van de stress wegnemen.
Wat zijn de symptomen van brain fog?
Wie last heeft van brain fog is niet alleen vergeetachtig. Vaak ben je ook regelmatig verward en heb je last van concentratieproblemen. Brain fog uit zich daarnaast veelal in een aantal andere symptomen waaronder:
- Problemen met het zogenaamde werkend geheugen: nieuwe informatie moeilijk kunnen opslaan en verwerken.
- Problemen met het korte termijn geheugen.
- Niet helder kunnen denken, een wazig gevoel hebben in het hoofd.
- Een gevoel hebben van desoriëntatie.
- Niet op bepaalde woorden kunnen komen.
- Woorden verkeerd gebruiken.
- Vermoeidheid.
- Verminderde creativiteit.
- Niet meer vlot kunnen multitasken.
- Moeite met plannen.
- Je ziet wazig.
- Je bent prikkelbaar.
- Je schrikt snel.
- Je hebt last van angstgevoelens.
- Je bent schrikachtig en/of gedesoriënteerd.
- Je voelt je slap en duizelig.
- Je slaapt slecht.
- Je hebt veel hoofdpijn.
- Je hebt last van maag- en darmklachten.
- Je voelt je regelmatig somber.
- Je hebt weinig motivatie.
- Je hebt een laag libido.
10 Tips voor behandeling en zelfzorg bij hersenmist
Brain fog kan je het leven erg lastig maken. Je voelt je gefrustreerd en vermoeid. Je kan het jezelf wel makkelijker maken met deze zelfzorg tips bij hersenmist:
- Zorg voor een gezond voedingspatroon, vermijd alcohol, suiker en cafeïne, en focus op gezonde trage koolhydraten, eiwitten en goede vetten. Een voldoende inname van vitamine B12 is essentieel, te verkrijgen uit zuivel, vlees, vis en eieren.
- Hydrateer voldoende, aangezien uitdroging kan leiden tot hersenmist en concentratieproblemen. Begin de dag met een groot glas water om snel te ontwaken. Let op: overmatig alcoholgebruik en groene thee kunnen uitdroging bevorderen.
- Zorg voor voldoende Omega-3 in je dieet door voedsel zoals wilde vis, grasgevoerd vlees, eieren, olijfolie, kokosolie, avocado, noten en zaden op te nemen.
- Vermijd stress en geef jezelf regelmatig ontspanning om de negatieve impact van stress op cognitieve functies te verminderen.
- Oefen regelmatig, want lichaamsbeweging levert energie op en stimuleert de aanmaak van dopamine, wat gunstig is voor je humeur.
- Onderzoek of je intolerant of allergisch bent voor bepaalde voedingsmiddelen, zoals pinda’s, zuivel, gluten, eieren, soja, MSG of aspartaam, aangezien deze hersenmist kunnen veroorzaken.
- Zorg voor voldoende slaap, omdat een gebrek hieraan kan leiden tot vermoeidheid, concentratieproblemen en wazig denken. Ontdek je ideale aantal uren slaap en integreer dit in je routine.
- Verbeter je geheugen door nieuwe informatie hardop te herhalen of op te schrijven, en stel je verwachtingen bij, rekening houdend met mogelijk extra inspanningen om iets te onthouden.
- Vermijd multitasking en concentreer je op één taak tegelijk.
- Zoek sociaal contact om afleiding te creëren en je geest actief te houden.
- Noteer belangrijke informatie om te voorkomen dat je dingen vergeet.
- Overweeg het gebruik van Ginkgo biloba als voedingssupplement voor een betere bloeddoorstroming naar de hersenen, wat kan helpen bij vergeetachtigheid en concentratieproblemen.
- Probeer L-Theanine als voedingssupplement voor verbeterde concentratie, met een ontspannend effect zonder slaperigheid.
Aanhoudende brainfog klachten
Lees meer over wat ik voor jou kan betekenen op gebied van coaching
Werken bovenstaande tips en inzichten allemaal niet en houden je geheugen- en concentratieproblemen aan of vertrouw je de klachten niet? Een onderliggende aandoening kan voor hersenmist zorgen, zoals: migraine, bijnieruitputting, een trage schildklier, chronisch vermoeidheidssyndroom of een hoge bloeddruk. Ook een burn-out en de ziekte van Lyme kunnen de oorzaak zijn van hersenmist. Bij twijfel bezoek je (huis)arts.