Oerkrachten vormen het slaap-waakritme
Om met de laatste vraag te beginnen: Ja, ook jij bent gemaakt om te slapen. Elk mens is een geboren slaper en heeft een natuurlijk slaapvermogen. Jij bent daar geen uitzondering op. Daarnaast beschikt iedereen over een zogenoemd ‘alertheidssysteem’. Het zijn twee oerkrachten die nauw met elkaar verbonden zijn. Samen vormen ze ons slaap-waakritme, dat ook wel het circadiaan ritme of de biologische klok wordt genoemd. Het is een uiterst gevoelig systeem dat eenvoudig uit balans raakt.
Hoe werkt het precies?
Om het slaap-waakritme te herstellen is het van groot belang om eerst goed te begrijpen hoe dit precies werkt. Ik maak hierbij dankbaar gebruik van de goede uitleg van de Harvard Universiteit.
We gaan allereerst in op ons slaapvermogen. Zoals je aan de bovenkant van de afbeelding kunt zien, stijgt het slaapvermogen elk uur dat je wakker bent. Om 9 uur in de ochtend is het nog heel laag en om 23.00 uur in de avond is je slaapvermogen fors toegenomen.
Op het moment dat we in slaap vallen, neemt het slaapvermogen af, tot het ongeveer weer bij 0 is op het moment dat we wakker worden. De grafiek laat dit duidelijk zien. Hierna herhaalt de cyclus zich. Het slaapvermogen neemt weer toe.
Naast ons slaapvermogen hebben we ook een zogenoemd ‘alertheidssysteem’. Het verdrijft vermoeidheid en slaperigheid en zorgt ervoor dat we energie hebben om de dag door te komen en dingen te ondernemen. Zoals je op de afbeelding kunt zien verloopt het alertheidssysteem iets minder rechttoe-rechtaan. Vroeg in de ochtend – rond een uur of 4 – begint het alertheidsniveau te stijgen. Tijdens onze slaap worden we als het ware al voorbereid op de dag.
Gedurende de dag blijft ons alertheidsniveau langzaam verder stijgen. Rond het eind van de middag iets langzamer – het moment dat de welbekende ‘middag-dip’ vaak optreed – maar vanaf het begin van de avond weer in een hogere versnelling. Het is dus niet gek dat we ons rond een uur of 8/9 in de avond vaak het meest wakker en alert voelen. Ongeveer om 10 uur in de avond zet de daling in. De alertheid neemt af.
Zoals je op de afbeelding kunt zien is ons slaapvermogen al bijna tot het maximum gestegen op het moment dat de alertheid afneemt. In de praktijk betekent dit dat de slaperigheid toeslaat en je lichaam klaar is om te slapen. Een kans die we met beide handen aan moeten pakken. Er ontstaat – zoals de wereldberoemde slaapdeskundige Arthur Spielman het ook wel noemt – een slaapgolf waarop je je mee kunt laten voeren.
De ‘slaapgolf’ zelf laten groeien
Bij veel slechte slapers is deze golf er niet. Hun slaap-waakritme is niet in evenwicht en zij zwemmen als het ware tegen de stroming in. Een kansloze missie. Het lichaam is geen bondgenoot, maar een tegenstander. Ik hoop dat je inmiddels goed begrijpt hoe belangrijk het is dat je circadiaan ritme goed afgesteld is. Het goede nieuws is dat we hier controle over hebben en onze ‘slaapgolf’ zelf kunnen laten groeien. Met mijn slaapcoaching wil ik je daar graag bij helpen.