Focus op wat je kan beïnvloeden en besteed geen energie aan dingen die je niet binnen je macht hebt. Het is een advies dat – soms net wat anders verwoord – regelmatig wordt gedeeld. Bijvoorbeeld binnen het Christendom, het Boeddhisme en het Stoïcisme. Door los te laten wat je niet kan beïnvloeden, word je direct verlost van een hoop onnodige stress, spanning en frustratie.
In de praktijk heb ik geleerd dat mensen die te maken hebben met slapeloosheid vaak grote moeite hebben om dit onderscheid te maken. Vooral tijdens de nacht. Zij doen hun best om in slaap te vallen. Gedachten zoals ‘hoe kan ik het best gaan liggen’, ‘welke ontspanningsoefeningen moet ik doen en in welke volgorde’, ‘waarom lukt het nou nog steeds niet’ en ‘volgens mij word ik nu slaperig’ vullen het brein. Doel: zo snel mogelijk in slaap vallen.
Mijn advies: laat dit los. Slaap laat zich niet afdwingen. In tegendeel, je duwt het alleen maar verder weg. Je hebt er geen enkele controle over. Maar wat doe je dan als je in bed ligt? Mijn advies is simpel: probeer het simpelweg zo leuk mogelijk te hebben met jezelf. Er zijn bijvoorbeeld heerlijke visualisatie-oefeningen waar je helemaal in op kan gaan, zonder je brein te belasten (voorbeeld 1 en voorbeeld 2).
De kans dat je uiteindelijk in slaap valt, wordt een stuk groter als je de ‘strijd’ staakt. De Amerikaanse schrijfster Gillian Flynn wist dit met een prachtige quote treffend te verwoorden:
“Slaap is als een kat. Ze komt alleen naar je toe als je haar negeert.”
Maar kun je dan niks doen aan het verbeteren van je slaap? Jazeker wel. Er zijn ontzettend veel dingen waar je wel invloed op hebt. Denk bijvoorbeeld aan je voedingspatroon, het aanhouden van een evenwichtig slaapritme, blootstelling aan daglicht, voldoende beweging en het wegnemen van ‘triggers‘.
Als je te maken hebt met ernstige en langdurige slapeloosheid is er vaak meer nodig. Bijvoorbeeld het stoppen met ‘coping gedrag’, waardoor de ‘druk van de ketel gaat’ en slapen langzaam maar zeker weer als iets fijns gaat aanvoelen. Dit zijn ook dingen waar je volledige controle over hebt.
Het is van groot belang om niet te ‘fanatiek’ aan de slag te gaan met het verbeteren van je slaap. Dit voedt een prestatiedruk die niet samengaat met goed slapen. Je bereid je als het ware voor op een wedstrijd. Probeer overdag op de automatische piloot – als een onderdeel van je levensstijl – een sterke basis te leggen voor een goede nachtrust. En laat alles los als je in je bed ligt. Genieten mag, ook als je niet slaapt.